Theo báo cáo của quỹ tiền tệ quốc tế IMF, rủi ro tài chính toàn cầu tăng trung bình 15% trong năm 2023 và tác động mạnh mẽ đến hoạt động kinh doanh của hàng loạt doanh nghiệp.
Trong bối cảnh kinh tế biến động, suy thoái thì việc nhận diện và quản trị rủi ro về tài chính là điều cần thiết để duy trì hoạt động và phát triển của doanh nghiệp.
Hãy cùng Kế Toán VN tìm hiểu chi tiết về rủi ro tài chính trong bài viết này để có được cái nhìn thấu đáo và cách quản trị hiệu quả cho doanh nghiệp!
1. Tổng quan về rủi ro tài chính
1.1. Rủi ro tài chính là gì?
Rủi ro tài chính là các rủi ro liên quan đến tài chính bao gồm các giao dịch và hoạt động tài chính, chẳng hạn như khoản vay, đầu tư hay giao dịch kinh doanh. Nó được hiểu là nguy cơ mất mát về tài chính do những biến động không lường trước được, trong đó có khả năng vỡ nợ hoặc giảm sút giá trị tài sản.
1.2 Phân loại rủi ro tài chính
Rủi ro tài chính được phân thành nhiều loại khác nhau dựa trên nguồn gốc phát sinh và cách quản trị, bao gồm:
- Rủi ro tín dụng: Liên quan đến khả năng thanh toán của khách hàng hoặc đối tác kinh doanh.
- Rủi ro thị trường: Là các rủi ro phát sinh từ biến động thị trường như chứng khoán, ngoại hối, hàng hóa,…
- Rủi ro thanh khoản: Đề cập đến khả năng huy động tiền mặt hoặc chuyển tài sản thành tiền trong ngắn hạn.
- Rủi ro hoạt động: Bao gồm các rủi ro đến từ nội bộ doanh nghiệp như sai sót quy trình, lỗi công nghệ hay gian lận nội bộ.
- Rủi ro pháp lý: Liên quan đến tổn thất xảy ra khi doanh nghiệp không tuân thủ quy định pháp luật.
1.3 Các yếu tố ảnh hưởng đến rủi ro tài chính
Các yếu tố ảnh hưởng đến rủi ro tài chính đến từ cả yếu tố nội tại và ngoại tại trong doanh nghiệp:
- Yếu tố nội tại bao gồm: Quản trị nội bộ, văn hóa doanh nghiệp, khả năng dự báo và ứng phó rủi ro tài chính,…
- Yếu tố ngoại tại bao gồm: Điều kiện kinh tế vĩ mô (lãi suất, GDP, tỷ lệ thất nghiệp,…), chính sách tài chính và tiền tệ, biến động thị trường toàn cầu.
2. Ví dụ rủi ro tài chính
Sự Sụp Đổ của Lehman Brothers Năm 2008 – Khủng hoảng tài chính toàn cầu
Khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008 là bài học kinh điển mà bất kỳ ai học kinh tế đều cần biết đến. Và Lehman Brothers với sự sụp đổ là ngòi nổ cho cuộc khủng hoảng này.
Lehman Brothers là một ngân hàng đầu tư lớn tại Mỹ. Trước thời gian khủng hoảng, công ty này đã đầu tư mạo hiểm mạnh vào các khoản cho vay thế chấp subprime (những khoản vay có rủi ro cao không đảm bảo đủ tài sản).
Khi thị trường bất động sản Mỹ sụt giảm nghiêm trọng, các khoản đầu tư này mất giá nhanh chóng, tạo ra chuỗi tổn thất lớn.
Vì không có đủ vốn dự trữ để chịu áp lực từ khoảng lỗ ngày càng tăng, Lehman Brothers đã không thể tái cấu trúc nợ hoặc huy động vốn kịp thời. Cuối cùng, vào tháng 9/2008, ngân hàng này đã tuyên bố phá sản và tạo ra làn sóng lan rộng khắp hệ thống tài chính toàn cầu và góp phần vào khủng hoảng kinh tế toàn cầu năm 2008.
3. Tác động của rủi ro tài chính
3.1 Đối với doanh nghiệp
Khi doanh nghiệp gặp phải các rủi ro tài chính, các khoản lỗ không lường trước được thì phải đối mặt với các hệ quả sau:
- Giảm lợi nhuận trực tiếp của doanh nghiệp.
- Đánh mất niềm tin từ nhà đầu tư, ngân hàng khiến doanh nghiệp khó huy động nguồn vốn.
- Dẫn tới khủng hoảng về thanh khoản của công ty.
- Chi phí vay vốn cao vì doanh nghiệp phải vay mượn với lãi suất cao hơn để duy trì hoạt động.
3.2 Đối với thị trường và nền kinh tế
Các rủi ro tài chính không chỉ ảnh hưởng và tác động đến từng công ty, cá nhân mà nó còn tác động đến thị trường và nền kinh tế:
- Sự lan tỏa rủi ro trong hệ thống tài chính: Một doanh nghiệp gặp vấn đề tài chính có thể tạo ra hiệu ứng domino, ảnh hưởng đến các đối tác và toàn bộ chuỗi cung ứng.
- Ảnh hưởng đến môi trường đầu tư: Khi rủi ro tài chính tăng, các nhà đầu tư trở nên thận trọng hơn dẫn đến sự giảm sút của thị trường chứng khoán, và đầu tư vào các dự án.
3.3 Tác động ngắn hạn và dài hạn
Khi nói đến tác động về rủi ro tài chính, ta cần phải theo dõi thêm về góc độ giữa ngắn hạn và dài hạn có thể tác động đến doanh nghiệp:
- Tác động ngắn hạn: Doanh nghiệp ngay lập tức đối mặt với khủng hoảng thanh khoản, giảm doanh thu, gây áp lực lên nguồn vốn lưu động. Khiến doanh nghiệp phải áp dụng các biện pháp khẩn như cắt giảm chi phí hoặc tạm dừng đầu tư để ổn định tài chính.
- Tác động dài hạn: Về lâu dài, các rủi ro tài chính tác động đến chiến lược và vị thể cạnh tranh của doanh nghiệp. Nếu không có biện pháp quản trị rủi ro hiệu quả, doanh nghiệp có thể mất đi uy tín và vị thế trên thị trường.
4. Quản trị rủi ro tài chính
Quản trị rủi ro tài chính là một phần trong hoạt động quản trị rủi ro của doanh nghiệp. Nó rất quan trọng vì tài chính là yếu tố trụ cột để duy trì và phát triển cho doanh nghiệp. Doanh nghiệp không phá sản vì hoạt động kinh doanh thua lỗ mà chỉ phá sản khi doanh nghiệp không có khả năng chi trả dòng tiền.
Để quản trị rủi ro tài chính, doanh nghiệp có thể triển khai các biện pháp sau:
- Sử dụng các mô hình quản trị rủi ro như: Mô hình VaR, Stress Testing, Scenario Analysis.
- Áp dụng các công nghệ giám sát rủi ro như phần mềm quản trị rủi ro, phần mềm ERP giúp giám sát, báo cáo các chỉ số tài chính và cảnh báo sớm khi có dấu hiệu bất thường.
- Áp dụng thật tốt hoạt động phân tích và dự báo rủi ro.
- Xây dựng các quy trình quản trị rủi ro hoàn thiện và đầy đủ.
- Có thể tham khảo các tiêu chuẩn quản trị rủi ro quốc tế như Basel II và Basel III, ISO 31000.
5. Quan điểm đột phá về quản trị rủi ro tài chính
Tình hình kinh tế hiện nay biến động rất mạnh mẽ, quản trị rủi ro tài chính không chỉ là biện pháp phòng ngừa thiệt mà là công cụ chiến lược cho doanh nghiệp.
Quan điểm hiện đại về quản trị rủi ro nhấn mạnh rằng, thay vì chỉ chờ đợi rủi ro xuất hiện và phản ứng, doanh nghiệp cần chủ động tích hợp quản trị rủi ro và chiến lược tổng thể đến biến điểm yếu thành cơ hội cải tiến.
Một yếu tố then chốt trong xu hướng này là sự kết hợp giữa công nghệ và phân tích dữ liệu. Các hệ thống giám sát, ứng dụng AI và Machine Learning cho phép theo dõi các chỉ số tài chính liên tục và dự báo các bất thường.
Quản trị rủi ro tài chính hiện đại thể hiện ở sự chuyển mình từ quản trị phản ứng sang quản trị chủ động. Các nhà lãnh đạo cần có kịch bản dự phòng, mô hình dự báo rủi ro. Chủ động sẽ giúp giảm tối thiểu tổn thất khi rủi ro xảy ra.
Các bài học đắt giá từ các cuộc khủng tài chính năm 2008 và cú sốc do đại dịch COVID-19 là minh chứng rõ ràng rằng, việc chỉ tập trung bảo vệ tài sản mà bỏ qua việc quản trị rủi ro và phát triển dài hạn là sai lầm nghiêm trọng.
Các nhà lãnh đạo cần có cái nhìn toàn diện, điều chỉnh liên tục về quản trị rủi ro tài chính. Chính sự linh hoạt và chủ động mới là yếu tố cốt lõi giúp doanh nghiệp đối phó với các rủi ro tài chính có thể xảy ra.
Kết luận:
Tóm lại mà nói, rủi ro tài chính hay bất cứ rủi ro nào đều không thể biết trước được. Tuy nhiên, doanh nghiệp cần phải phân tích và dự báo để có biện pháp quản trị rủi ro tài chính tốt nhất.
Mong rằng qua bài viết này, bạn đọc đã nắm rõ được:
- Khái niệm về rủi ro tài chính.
- Các loại rủi ro tài chính.
- Tác động của các rủi ro tài chính với doanh nghiệp, nền kinh tế và thị trường.
- Quan điểm quản trị rủi ro tài chính hiện đại.
Cảm ơn các bạn đã theo dõi bài viết đến những dòng chữ này. Mong rằng bài viết này hữu ích và đem lại giá trị thực sự tới bạn!
