Hướng dẫn phân tích tài chính doanh nghiệp chi tiết

Tài chính là gốc rễ của mọi doanh nghiệp. Việc phân tích tài chính được coi là yếu tố quyết định giúp đánh giá sức khỏe tài chính, làm căn cứ ra quyết định kinh doanh đúng đắn cho doanh nghiệp.

Trong bài viết này, ta sẽ tìm hiểu chi tiết cách phân tích tài chính doanh nghiệp bao gồm những gì? Cách làm thế nào? Các sai lầm nào cần tránh!

1. Phân tích tài chính doanh nghiệp là gì?

Mục tiêu của phân tích tài chính là hiểu thấu đáo tình hình tài chính của doanh nghiệp, bao gồm:

• Đánh giá hiệu quả hoạt động: Kiểm tra mức độ sinh lời và hiệu quả sử dụng tài sản của doanh nghiệp.
• Đánh giá tình hình tài chính: Phân tích khả năng thanh toán nợ và mức độ an toàn tài chính của công ty.
• Đánh giá khả năng thanh toán: Xem xét khả năng của doanh nghiệp trong việc đáp ứng các nghĩa vụ tài chính trong ngắn hạn và dài hạn.

Phân tích tài chính có vai trò quan trọng với nhiều bên khác nhau, không chỉ mỗi với doanh nghiệp:

• Đối với nhà đầu tư: cho biết khả năng sinh lời và sự ổn định của doanh nghiệp, để đưa ra quyết định đầu tư.
• Đối với quản lý doanh nghiệp: giám sát và phát hiện các vấn đề tài chính, để đưa ra các biện pháp ngăn chặn, khắc phục hoặc giảm thiểu tác hại.
• Đối với các bên liên quan khác (ngân hàng, đối tác, khách hàng): làm căn cứ để đánh giá độ uy tín của doanh nghiệp để từ đó quyết định hợp tác, cho vay,…

2. Các chỉ số tài chính cơ bản trong phân tích tài chính doanh nghiệp

Để nắm được tình hình tài chính doanh nghiệp, ta cần tính toán các chỉ số tài chính. Dưới đây là các chỉ số cơ bản thường được dùng:

• Nhóm chỉ số thanh khoản bao gồm: tỷ lệ thanh toán hiện thời, tỷ lệ thanh toán nhanh,… để đánh giá khả năng thanh toán các khoản nợ ngắn hạn khi đến hạn.
• Các chỉ số hiệu quả hoạt động như: tỷ lệ vòng quay hàng tồn kho, tỷ lệ vòng quay tài sản cố định,… giúp đánh giá hiệu quả trong việc sử dụng tài sản và nguồn lực của doanh nghiệp.
• Các chỉ số sinh lời gồm: lợi nhuận gộp, lợi nhuận ròng, tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu,… cho biết khả năng tạo ra lợi nhuận của doanh nghiệp từ các hoạt động kinh doanh.
• Các chỉ số cơ cấu vốn gồm: tỷ lệ nợ/vốn chủ sở hữu, tỷ lệ nợ dài hạn,…. đánh giá mức độ sử dụng nợ của doanh nghiệp trong hoạt động sản xuất và kinh doanh.

3. Cách thực hiện phân tích tài chính doanh nghiệp

Để thực hiện phân tích tài chính hiệu quả, ta cần tuân theo quy trình rõ ràng từ thu thập dữ liệu, phân tích và đánh giá kết quả. Dưới đây là các bước chi tiết:

3.1. Thu thập dữ liệu tài chính

Để phân tích, ta bắt buộc phải có dữ liệu tài chính. Do đó, ta cần phải thu thập qua các báo cáo tài chính:

• Bảng cân đối kế toán: cho biết cái nhìn tổng quan về tài sản, nợ và vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp tại thời điểm cụ thể.
• Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh: liệt kê các khoản doanh thu, chi phí và lợi nhuận trong kỳ báo cáo, từ đó thấy được khả năng sinh lời của doanh nghiệp.
• Báo cáo lưu chuyển tiền tệ: cho biết dòng tiền vào/ra của doanh nghiệp từ hoạt động kinh doanh, đầu tư và tài chính.

Thu thập dữ liệu tài chính, ta cũng cần tính toán các chỉ số tài chính để có cơ sở làm đánh giá và phân tích.

3.2. Phân tích dữ liệu

Để phân tích dữ liệu, ta sẽ cần phải so sánh các chỉ số tài chính:

• So sánh giữa các năm: Đánh giá sự thay đổi qua từng năm trong các chỉ số tài chính chủ yếu như doanh thu, lợi nhuận, tài sản và nợ, để thấy được xu hướng tăng giảm của các chỉ số này.
• So sánh với ngành nghề: So sánh các chỉ số tài chính của doanh nghiệp với trung bình ngành. Việc này giúp nhận biết doanh nghiệp có hiệu quả hơn hay kém hơn so với các đối thủ cạnh tranh.
• So sánh với đối thủ cạnh tranh: Đánh giá các chỉ số tài chính của doanh nghiệp trong bối cảnh thị trường và đối thủ, giúp doanh nghiệp nhận diện điểm mạnh và điểm yếu so với đối thủ.

3.3. Đánh giá kết quả

Sau khi phân tích các chỉ số tài chính, bạn cần đánh giá kết quả để đưa ra những nhận định về tình hình tài chính của doanh nghiệp. Một số nhận định có thể bao gồm:

• Sức khỏe tài chính tổng thể: Doanh nghiệp có đủ khả năng thanh toán nợ nần không? Có gặp khó khăn trong việc duy trì dòng tiền hay không?
• Hiệu quả sử dụng tài sản và vốn: Các tài sản có được sử dụng hiệu quả để tạo ra lợi nhuận không? Doanh nghiệp có đang sử dụng quá nhiều nợ để tài trợ cho hoạt động kinh doanh?
• Khả năng sinh lời: Doanh nghiệp có thể tạo ra lợi nhuận bền vững trong tương lai không? Chỉ số lợi nhuận có tăng trưởng theo thời gian hay không?

3.4. Sử dụng phần mềm phân tích tài chính (nếu có)

Việc phân tích tài chính cần chính xác và nhanh chóng. Do đó, doanh nghiệp hiện nay thường sử dụng các phần mềm tài chính hoặc phần mềm kế toán như: QuickBooks, Xero, MISA AMIS để theo dõi tài chính, lập báo cáo và phân tích tình hình tài chính.

4. Tại sao doanh nghiệp cần phân tích tài chính doanh nghiệp định kỳ

Dù lớn hay nhỏ, doanh nghiệp đều cần phân tích tài chính định kỳ. Không tiến hành phân tích tài chính cũng là lý do khiến đa số các doanh nghiệp nhỏ và vừa, startup thất bại và gặp khủng hoảng tài chính.

Dưới đây là những lý do chính tại sao phân tích tài chính định kỳ quan trọng như vậy:

Việc so sánh các chỉ số tài chính qua từng kỳ, các báo cáo tài chính, doanh nghiệp có thể xác định được:

• Doanh nghiệp có đang tăng trưởng lợi nhuận không? Có ổn định không? Có sự biến động nào khác thường không?
• Doanh nghiệp có đủ khả năng thanh toán nợ ngắn hạn và dài hạn hay không?
• Doanh nghiệp đang chi tiền có hiệu quả không? Có khoản chi phí nào không hợp lý không?

Việc phân tích tài chính định kỳ sẽ giúp bạn theo dõi được và dự báo được xu hướng tài chính trong tương lai, doanh nghiệp có thể dự đoán:

• Doanh thu và lợi nhuận sẽ tăng hay giảm trong thời gian tới?
• Phát hiện được các rủi ro tiềm ẩn để chuẩn bị cho các tình huống bất ngờ.
• Làm căn cứ để xây dựng các chiến lược tài chính dài hạn, từ đó làm chuẩn bị cho các mục tiêu mở rộng hoặc giảm quy mô.

Phân tích tài chính định kỳ, giúp nhà quản trị có căn cứ dữ liệu chính xác với thời gian gần nhất với thời điểm ra quyết định để:

• Đánh giá sự khả thi của dự án mới (rủi ro và lợi nhuận).
• Biết được tiềm lực tài chính thực sự của doanh nghiệp để có quyết định mở rộng hay thu hẹp quy mô.

Doanh nghiệp cần nhà đầu tư, ngân hàng, tổ chức tài chính để huy động vốn. Để làm được điều này, doanh nghiệp cần phải tạo được uy tín. Việc phân tích tài chính định kỳ và tình hình tài chính tích cực sẽ giúp tạo uy tín với các bên.

5. Các sai lầm phổ biến trong phân tích tài chính doanh nghiệp

Trong quá trình thực hiện phân tích tài chính, nhiều doanh nghiệp vẫn gặp các sai lầm thường gặp như:

Để phân tích chính xác, phải tính toán và kết hợp nhiều chỉ số chứ không được phiến diện vào một chỉ số và bỏ qua các chỉ số tài chính khác.

Ví dụ: nhiều doanh nghiệp thưởng chỉ quan tâm đến chỉ số lợi nhuận ròng, mà không chú ý đến các chỉ số khác như tỷ lệ thanh toán hay tỷ lệ sinh lời. Điều này có thể khiến doanh nghiệp phán đoán sai về tình hình tài chính:

• Chỉ số lợi nhuận rất cao nhưng nếu không đủ khả năng thanh toán nợ thì tình hình tài chính vẫn gặp rủi ro.

Nếu dữ liệu đầu vào không chính xác thì mọi hoạt động phân tích và đánh giá tài chính của doanh nghiệp sẽ là phản tác dụng.

Lỗi này thường đến từ các lý do như: sai sót trong quá trình thu thập và nhập liệu, dữ liệu không cập nhật thường xuyên, sai báo cáo.

Nhiều người khi lập các báo cáo tài chính, phân tích tài chính chỉ tính giá trị các chỉ số tại thời điểm tính mà không so sánh với các thời gian trước đây, không tính theo định kỳ.

Điều này khiến khi các nhà quản trị theo dõi các báo cáo chỉ số tài chính không thấy được sự biến động, thay đổi qua thời gian như thế nào?

6. Ứng dụng phân tích tài chính doanh nghiệp trong quản trị

Việc phân tích đánh giá tài chính không phải chỉ để xem tình hình tài chính của doanh nghiệp, mà quan trọng nhất là cung cấp căn cứ để nhà quản lý đưa ra quyết định quản trị.

Nếu việc phân tích tài chính doanh nghiệp hiệu quả, nhà quản trị có thể:

Lợi ích quan trọng nhất của phân tích tài chính trong quản trị là giúp tối ưu hiệu quả tài chính. Nhà quản trị có thể:

• Nhận biết được các khoản chi phí thừa thãi, không cần thiết, và tối ưu hóa các khoản đầu tư. Từ đó cải thiện dòng tiền, đảm bảo doanh nghiệp có đủ tiền mặt để duy trì hoạt động. => tối ưu dòng tiền.
• Phân tích được chi phí để thấy được chỗ có thể cắt giảm chi phí nhưng không ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm, dịch vụ => quản lý chi phí hiệu quả, tăng lợi nhuận.
• Xác định được các nguồn lợi nhuận tiềm năng, cải thiện tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu, tối ưu việc sử dụng tài sản, chiến lược giá. => tăng trưởng lợi nhuận.

Dựa vào tình hình tài chính của doanh nghiệp, nếu vững mạnh thì có thể mở rộng quy mô, nếu ổn định thì đầu tư, nếu gặp khó khăn thì đưa ra quyết định tái cấu trúc.

Với mọi quyết định chiến lược, nhà quản trị đều cần căn cứ vào tình hình tài chính để đưa ra quyết định.

Một lợi ích nữa là việc phân tích tài chính doanh nghiệp, còn cho nhà quản trị biết về hiệu quả của các hoạt động đã thực hiện trước đây. Đánh giá chi tiết được tình trạng thực hiện mục tiêu của công ty.

Từ đó, nhà quản lý cũng có sự cân nhắc để điều chỉnh các hoạt động, mục tiêu thích hợp.

Kết luận:

Như vậy việc thực hiện phân tích tài chính thực sự rất quan trọng với bất kỳ doanh nghiệp từ nhỏ đến lớn. Để duy trì và phát triển, chắc chắn doanh nghiệp phải có tình hình tài chính ổn định và vững mạnh.

Để đạt được điều đó, phải nhanh chóng nhận biết các vấn đề về tài chính, luôn theo dõi tình hình tài chính công ty một cách nhanh chóng, chính xác và sát sao.

Cảm ơn các bạn đã theo dõi bài viết này!