Người tiêu dùng luôn phải chịu thuế gián thu hàng ngày qua hàng hóa, sản phẩm và dịch vụ mình mua chẳng hạn như thuế giá trị gia tăng (VAT). Đây là loại thuế quan trọng, việc hiểu rõ loại thuế này giúp cá nhân và doanh nghiệp nắm được bản chất và sự tác động của nó tới mình!
1. Thuế gián thu là gì?
Thuế gián thu (tiếng anh: indirect tax) là loại thuế mà người nộp thuế không phải là người chịu thuế. Đây là loại thuế được thu gián tiếp qua doanh nghiệp để đánh vào người tiêu dùng.Thuế gián thu là thuế áp dụng lên hàng hóa và dịch vụ khi được sản xuất, tiêu thụ hoặc trao đổi. Nó không được thu trực tiếp từ thu nhập của cá nhân hoặc doanh nghiệp mà được tính vào giá trị sản phẩm hoặc dịch vụ.
Người tiêu dùng là người chịu trách nhiệm trả thuế thông qua mức giá họ phải tra khi mua sản phẩm hoặc dịch vụ.
Ví dụ quen thuộc nhất về thuế gián thu là thuế giá trị gia tăng (VAT). Khi người tiêu dùng mua hàng hóa ở siêu thị, ăn uống ở nhà hàng,… thì sẽ chịu VAT (thường là 10% hoặc 8%) và được cộng thẳng vào giá của sản phẩm để thanh toán.
Cơ chế hoạt động của thuế gián thu như sau:
Thuế gián thu được áp vào giá trị hàng hóa/dịch vụ => Người tiêu dùng sẽ là người chịu thuế khi tiêu dùng sản phẩm, dịch vụ => doanh nghiệp sẽ thu hộ thuế gián thu cho doanh nghiệp => Nhà nước sẽ thu thuế gián thu từ doanh nghiệp.
2. Đặc điểm của thuế gián thu
Thuế gián thu có những đặc điểm riêng biệt để phân biệt với các loại thuế khác:
- Thuế gián thu dễ thu thuế trực thu vì tránh được mối quan hệ trực tiếp giữa người chịu thuế (người tiêu dùng) với cơ quan thuế.
- Thuế gián thu là thuế gián tiếp bởi vì người tiêu dùng không phải là người trực tiếp nộp thuế cho cơ quan nhà nước.
- Thuế suất của thuế gián thu thay đổi theo từng loại sản phẩm hoặc dịch vụ.
- Thuế gián thu dễ dàng điều chỉnh hơn vì người tiêu dùng thường không cảm nhận được sự thay đổi, gánh nặng của mức thuế này.
- Thuế gián thu ảnh hưởng trực tiếp đến giá cả dịch vụ, sản phẩm từ đó tác động đến nhu cầu tiêu dùng của người dùng.
- Thuế gián thu dễ dàng thu và quản lý bởi có trung gian (doanh nghiệp) thu hộ và nộp hộ.
3. Các loại thuế gián thu
Các loại thuế gián thu phổ biến nhất gồm 5 loại thuế sau:
| Loại thuế gián thu | Mô tả |
| Thuế giá trị gia tăng (VAT) | VAT là loại thuế gián thu phổ biến nhất, được tính trên giá trị gia tăng của hàng hóa hoặc dịch vụ trong suốt quá trình sản xuất và tiêu thụ. |
| Thuế tiêu thụ đặc biệt | Thuế TTĐB là loại thuế gián thu áp dụng đối với các sản phẩm xa xỉ hoặc sản phẩm gây hại cho sức khỏe hoặc môi trường. |
| Thuế xuất nhập khẩu | Thuế XNK là loại thuế được áp dụng khi hàng hóa được xuất khẩu ra nước ngoài hoặc nhập khẩu vào quốc gia. |
| Thuế bảo vệ môi trường | Thuế BVMT là loại thuế gián thu được áp dụng lên các sản phẩm dịch vụ gây hại đến môi trường nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường. |
| Thuế tài nguyên | Thuế TN là loại thuế gián thu được áp dụng đối với việc khai thác tài nguyên thiên nhiên như khoáng sản, dầu mỏ, khí đốt, và các loại tài nguyên thiên nhiên khác. |
4. Phân biệt thuế gián thu và thuế trực thu
Thuế gián thu và thuế trực thu là hai loại thuế chính và có nhiều đặc điểm khác biệt, dưới đây là bảng phân biệt chi tiết 2 loại thuế này:
| Tiêu chí | Thuế gián thu | Thuế trực thu |
| Cách thức thu thuế | Thu thuế qua các doanh nghiệp, không trực tiếp từ người tiêu dùng. | Thu thuế trực tiếp từ thu nhập, tài sản của người nộp thuế. |
| Người chịu trách nhiệm thuế | Người tiêu dùng cuối cùng trả thuế qua giá hàng hóa/dịch vụ. | Người lao động hoặc doanh nghiệp nộp thuế trực tiếp cho cơ quan thuế. |
| Ảnh hưởng đến cá nhân | Gián tiếp ảnh hưởng qua giá sản phẩm/dịch vụ. | Trực tiếp ảnh hưởng đến thu nhập và tài sản của người nộp thuế. |
| Quản lý | Dễ dàng quản lý và thu | Yêu cầu người nộp thuế kê khai và khó quản lý. |
Kết luận:
Thuế gián thu là loại thuế không thể thiếu trong hệ thống thuế mỗi quốc gia. Việc hiểu rõ đặc điểm và bản chất của loại thuế này giúp người tiêu dùng cảm nhận đúng hơn về loại thuế này.
Mong rằng với bài viết này, bạn đã hiểu rõ hơn về loại thuế đặc biệt này! Cảm ơn các bạn đã theo dõi bài viết!
