Hóa đơn trực tiếp, hay hóa đơn bán hàng là loại hóa đơn thường sử dụng trong kế toán và bán hàng. Bài viết dưới đây sẽ hướng dẫn chi tiết giúp bạn hiểu bản chất của hóa đơn trực tiếp, phân biệt với hóa đơn VAT, cách sử dụng loại hóa đơn này như thế nào?
1. Hóa đơn trực tiếp là gì?
Hóa đơn trực tiếp là loại hóa đơn do chi cục thuế cấp cho các cá nhân, tổ chức hoặc hộ kinh doanh không áp phương pháp kê khai thuế giá trị gia tăng (VAT) theo phương pháp khấu trừ. Thay vào đó, họ tính toán và đóng thuế trực tiếp theo tỷ lệ % doanh thu hoặc giá trị giao dịch.
Hóa đơn trực tiếp còn được gọi với các tên khác như: hóa đơn bán hàng trực tiếp / hóa đơn bán hàng hoặc hóa đơn thông thường, hóa đơn không VAT.
Đặc điểm chính của hóa đơn trực tiếp là không có thuế VAT, người bán sẽ tính thuế trực tiếp trên tổng giá trị bán hàng. Điều này giúp đơn giản hóa quy trình kế toán và báo cáo thuế cho các hộ kinh doanh quy mô nhỏ hoặc không đủ điều kiện để áp dụng phương pháp khấu trừ thuế VAT. Các cá nhân áp dụng hóa đơn trực tiếp thì không thể sử dụng hóa đơn VAT (hóa đơn đỏ).
Download mẫu hóa đơn trực tiếp
2. Đối tượng sử dụng hóa đơn trực tiếp
Tại điều 8 Nghị định 123/2020/NĐ-CP có quy định hóa đơn bán hàng là hóa đơn dành cho các cá nhân và tổ chức như sau:
a) Tổ chức, cá nhân khai, tính thuế giá trị gia tăng theo phương pháp trực tiếp sử dụng cho các hoạt động:
– Bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ trong nội địa;
– Hoạt động vận tải quốc tế;
– Xuất vào khu phi thuế quan và các trường hợp được coi như xuất khẩu;
– Xuất khẩu hàng hóa, cung cấp dịch vụ ra nước ngoài.
b) Tổ chức, cá nhân trong khu phi thuế quan khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ vào nội địa và khi bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ giữa các tổ chức, cá nhân trong khu phi thuế quan với nhau, xuất khẩu hàng hóa, cung cấp dịch vụ ra nước ngoài, trên hóa đơn ghi rõ “Dành cho tổ chức, cá nhân trong khu phi thuế quan”.
Như vậy theo quy định trên các đối tượng có thể sử dụng hóa đơn trực tiếp gồm:
| Đối tượng | Điều kiện áp dụng |
| Hộ kinh doanh cá thể | Các hộ kinh doanh cá thể có quy mô nhỏ và không phải thực hiện nghĩa vụ kê khai thuế VAT theo phương pháp khấu trừ. |
| Doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ | Doanh nghiệp có doanh thu dưới mức quy định để áp dụng hệ thống thuế VAT theo phương pháp khấu trừ. |
| Cá nhân kinh doanh | Cá nhân kinh doanh không đăng ký là doanh nghiệp và có doanh thu thấp hơn mức quy định để sử dụng hóa đơn VAT. |
| Nhà thầu, doanh nghiệp thi công xây dựng | Đối với các nhà thầu hoặc doanh nghiệp thi công xây dựng, nếu hợp đồng của họ không yêu cầu kê khai VAT (chẳng hạn khi hợp đồng là dạng hợp đồng không phải lập hóa đơn VAT), họ có thể sử dụng hóa đơn trực tiếp. |
| Doanh nghiệp dịch vụ nhỏ | Các doanh nghiệp dịch vụ với quy mô nhỏ, không đủ điều kiện hoặc không cần thiết phải áp dụng hệ thống thuế VAT khấu trừ. |
| Doanh nghiệp mới thành lập | Các doanh nghiệp mới thành lập, chưa đạt doanh thu tối thiểu yêu cầu để áp dụng hóa đơn VAT, có thể sử dụng hóa đơn trực tiếp trong giai đoạn khởi sự. |
| Doanh nghiệp sử dụng hóa đơn tự đặt in | sử dụng hoá đơn tự đặt tự in, có rủi ro cao về thuế, từng bị xử lý sai phạm, phạt hành chính vì trốn, gian lận thuế. |
3. Phân biệt hóa đơn trực tiếp với hóa đơn VAT
Hóa đơn trực tiếp và hóa đơn VAT đều tính vào chi phí trực tiếp nhưng bản chất khác nhau. Dưới đây là bảng so sánh chi tiết:
| Tiêu chí | Hóa đơn trực tiếp | Hóa đơn VAT |
| Đối tượng áp dụng | Cá nhân/tổ chức sử dụng kê khai thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp. | Doanh nghiệp, tổ chức kê khai thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ. |
| Nơi mua hóa đơn | Mua hóa đơn từ cơ quan thuế | Tự in hóa đơn, hóa đơn điện tử, mua hóa đơn đỏ của cơ quan thuế. |
| Hình thức kê khai | Chỉ kê khai đầu ra | Kê khai cả đầu ra và đầu vào |
| Chữ ký | Chỉ cần chữ ký người bán | Có đầy đủ chữ ký giám đốc doanh nghiệp và người bán |
| Hình thức | Không có thông tin thuế suất, có dấu mộc vuông | Có thông tin thuế suất, không có dấu mộc vuông |
4. Cách mua hóa đơn trực tiếp
Chỉ có hóa đơn trực tiếp được cấp bởi chi cục thuế mới có hiệu lực. Dưới đây là cách hướng dẫn chi tiết để các cá nhân/tổ chức mua hóa đơn trực tiếp:
(1) Đối với cá nhân/tổ chức mua hóa đơn trực tiếp lần đầuVới cá nhân/tổ chức lần đầu mua hóa đơn trực tiếp cần chuẩn bị hồ sơ mua hóa đơn trực tiếp lần đầu bao gồm:
- Đơn đề nghị mua hóa đơn theo mẫu số 3.3 thông tư 39/2014 (Tải mẫu này)
- Bản cam kết mẫu số CK01/AC theo thông tư 39/2014.
- Bản sao giấy phép kinh doanh.
- Giấy ủy quyền của giám đốc kinh doanh.
- Căn cước công dân của người mua hóa đơn trực tiếp.
- Dấu doanh nghiệp.
Lưu ý rằng: Người đi mua hóa đơn trực tiếp cũng phải là người làm giấy đề nghị mua hóa đơn.
(2) Mua hóa đơn trực tiếp không phải lần đầu:Từ lần thứ 2 trở đi, cá nhân/tổ chức muốn mua hóa đơn trực tiếp cần chuẩn bị các giấy tờ sau:
- Sổ mua hóa đơn được cấp phát khi lần đầu mua.
- Quyển hóa đơn mua trước liền kề mà đang sử dụng.
(3) Thủ tục mua hóa đơn trực tiếpTrước khi mua hóa đơn trực tiếp, các tổ chức cần phải đóng dấu tên và địa chỉ, mã số thuế trên liên 2 của mỗi hóa đơn.
Số lượng hóa đơn bán hàng trực tiếp được cấp sẽ không quá một quyển 50 cho mỗi loại hóa đơn.
Nơi nộp hồ sơ mua hóa đơn bán hàng trực tiếp tại Phòng Ấn Chỉ của chi cục thuế trực tiếp quản lý tổ chức.
5. Cách tính thuế hóa đơn trực tiếp
Hóa đơn trực tiếp có 2 cách tính thuế như sau:
Cách 1: Sử dụng phương pháp trực tiếp trên GTGT bằng GTGT nhân với thuế suất áp dụng cho vàng, bạc, đá quý
Công thức tính:
Thuế GTGT = (Giá bán – Giá mua vào tương ứng với phần bán ra) x 10%Đối tượng áp dụng:
- Cơ sở kinh doanh và tổ chức nước ngoài không có cơ sở thường trú tại Việt Nam nhưng có thu nhập tại Việt Nam và không thực hiện đầy đủ chế độ chứng từ.
- Cơ sở và tổ chức hoạt động trong lĩnh vực mua bán vàng, bạc, đá quý.
Lưu ý:
- Nếu phát sinh thuế GTGT âm thì được bù trừ vào giá trị dương của vàng, bạc, đá quý.
- Nếu không phát sinh GTGT dương hoặc GTGT dương nhưng không đủ bù giá trị tăng âm thì được kết chuyển sang kỳ sau. Nhưng nếu hết năm, kể cả phần giá trị tăng âm không được khấu trừ hết cũng không được chuyển sang năm sau.
Cách 2: Sử dụng phương pháp trực tiếp trên GTGT bằng tỷ lệ % nhân với doanh thu:
Công thức tính:
Thuế GTGT = Doanh thu bán hàng x tỷ lệ %Trong đó, tỷ lệ % được quy định như sau:
| Lĩnh vực hoạt động | Tỷ lệ % |
| Phân phối, cung cấp hàng hóa | 1% |
| Dịch vụ, xây dựng không kèm nguyên vật liệu | 5% |
| Vận tải, sản xuất, xây dựng bao thầu nguyên vật liệu | 3% |
| Các hoạt động kinh doanh khác | 2% |
5. Các câu hỏi thường gặp về hóa đơn trực tiếp
Câu hỏi 1: Hóa đơn trực tiếp có phải kê khai không?Hóa đơn trực tiếp không cần phải kê khai thuế vì theo công văn số 3430/TCT-KK quy định như sau:
“Hóa đơn bán hàng thông thường (không phải hóa đơn GTGT) không nên kê vào Bảng kê hóa đơn, chứng từ hàng hóa, dịch vụ mua vào mẫu 01-2/GTGT.”
Câu hỏi 2: Hóa đơn trực tiếp có được khấu trừ không?Hóa đơn trực tiếp không được khấu trừ bởi vì hóa đơn trực tiếp không cần kê khai thuế và khấu trừ đối với hóa đơn đầu vào. (theo công văn số 3430/TCT-KK).
Câu hỏi 3: Hóa đơn trực tiếp trên 20 triệu có cần chuyển khoản không?Với hóa đơn trực tiếp trên 20 triệu có các trường hợp như sau:
| Trường hợp | Xử lý |
| Bên mua thanh toán tiền mặt, bên bán xuất hóa đơn đỏ trên 20 triệu cho bên mua. | Hoá đơn đầu vào trên 20 triệu không chuyển khoản của bên mua không được khấu trừ, bên bán sẽ bị phạt. |
| Bên mua chuyển khoản cho bên bán bằng tài khoản cá nhân, người bán xuất hoá đơn đỏ cho người mua. | Bên bán hành động hợp lệ nhưng hoá đơn GTGT trên 20 triệu của bên mua không được khấu trừ. |
| Hóa đơn đầu vào trên 20 triệu, người mua đã thanh toán một nửa tiền mặt. | Bên mua sẽ được khấu trừ thuế VAT trên số tiền đã chuyển khoản và được tính vào chi phí tương ứng. |
