Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) là một trong những loại thuế quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập của người lao động và nghĩa vụ của doanh nghiệp. Theo Thông tư 200/2014/TT-BTC, việc hạch toán thuế TNCN cần được thực hiện chính xác để đảm bảo tuân thủ pháp luật và tránh sai sót trong báo cáo tài chính. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ tổng hợp và gửi đến các bạn hướng dẫn chi tiết về cách hạch toán thuế thu nhập cá nhân theo Thông tư 200 chính xác nhất.
1. Thuế thu nhập cá nhân là gì?
Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) là loại thuế trực thu áp dụng đối với thu nhập của cá nhân khi đạt mức chịu thuế theo quy định hiện hành. Đây là nghĩa vụ tài chính mà mỗi cá nhân cần thực hiện với Nhà nước nếu có thu nhập vượt ngưỡng miễn thuế.
Loại thuế này không áp dụng cho những người có thu nhập thấp, đảm bảo tính công bằng giữa các tầng lớp trong xã hội. Nhờ đó, thuế TNCN góp phần điều tiết thu nhập, thu hẹp khoảng cách giàu nghèo và tạo nguồn thu cho ngân sách Nhà nước.
Các khoản thu nhập chịu thuế bao gồm:
- Tiền lương, tiền công (bao gồm lương, thưởng, phụ cấp…)
- Thu nhập từ hoạt động kinh doanh (mua bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ…)
- Lợi nhuận từ đầu tư vốn (lãi cổ tức, lãi cho vay…)
- Thu nhập từ chuyển nhượng tài sản (bất động sản, chứng khoán…)
- Các khoản thu nhập khác theo quy định của pháp luật.
Việc tính thuế TNCN được thực hiện theo biểu thuế lũy tiến từng phần hoặc áp dụng mức thuế suất cố định, tùy thuộc vào từng loại thu nhập. Cá nhân hoặc đơn vị chi trả thu nhập có trách nhiệm kê khai và nộp thuế theo đúng quy định pháp luật.
2. Hạch toán thuế thu nhập cá nhân sử dụng tài khoản nào? Nguyên tắc kê khai và nộp thuế thu nhập cá nhân
Theo khoản 2 Điều 52 Thông tư 200/2014/TT-BTC, khi thực hiện hạch toán thuế thu nhập cá nhân (TNCN), kế toán cần ghi nhận vào Tài khoản 3335 – Thuế thu nhập cá nhân.
Tài khoản 3335 được sử dụng để theo dõi nghĩa vụ thuế TNCN phải nộp, đã nộp và số còn phải nộp vào ngân sách Nhà nước. Cấu trúc tài khoản này như sau:
- Bên Nợ: Ghi nhận số thuế TNCN đã nộp vào ngân sách Nhà nước.
- Bên Có: Ghi nhận số thuế TNCN phải nộp.
- Số dư bên Nợ: Phản ánh trường hợp số thuế đã nộp lớn hơn số thuế phải nộp.
- Số dư bên Có: Thể hiện khoản thuế TNCN còn phải nộp vào ngân sách Nhà nước.
Khi thực hiện kê khai, nộp thuế và quyết toán thuế TNCN, kế toán cần tuân thủ một số nguyên tắc quan trọng sau:
- Doanh nghiệp có trách nhiệm kê khai và nộp thuế theo nguyên tắc khấu trừ tại nguồn, tức là khấu trừ thuế trước khi chi trả thu nhập cho người lao động, sau đó nộp vào ngân sách Nhà nước thay cho cá nhân.
- Đơn vị chi trả thu nhập phải tính toán thù lao, xác định số thuế phải khấu trừ và thực hiện nộp thuế đúng quy định. Đồng thời, khi thực hiện khấu trừ thuế, doanh nghiệp cần cấp Chứng từ khấu trừ thuế TNCN cho cá nhân thuộc diện nộp thuế, đồng thời quản lý và quyết toán biên lai thuế theo quy định hiện hành.
3. Hướng dẫn cách hạch toán thuế Thu nhập cá nhân
Trường hợp 1: Khi tính và khấu trừ thuế TNCN trừ vào tiền lương, tiền công của người lao động
Nợ TK 334 – Phải trả cho người lao động.
Có TK 3335 – Số thuế TNCN phải khấu trừ
Trường hợp 2: Tổ chức, doanh nghiệp trả tiền lương cho người lao động là lương Net
Đối với trường hợp tổ chức, doanh nghiệp thực hiện trả lương cho người lao động bằng lương NET thì tổ chức, doanh nghiệp có nghĩa vụ nộp thuế TNCN thay cho người lao động. Như vậy thuế TNCN của người lao động sẽ thực hiện khấu trừ trực tiếp tại thu nhập của tổ chức, doanh nghiệp.
Nợ 641/642/154/…
Có TK 3335 – Số thuế TNCN phải nộp thay
Trường hợp 3: Khi thanh toán lợi nhuận hoặc cổ tức cho chủ sở hữu
Nợ TK 338 – Khoản phải trả nộp khác (3388).
Có các TK 111, 112 (số tiền cần thanh toán lợi nhuận hoặc trả cổ tức cho chủ sở hữu).
Có TK 3335 – Thuế TNCN (trong trường hợp khấu trừ thuế TNCN tại nguồn)
Trường hợp 4: Khi nộp thuế thu nhập cá nhân về ngân sách của Nhà nước
Nợ TK 3335 – Thuế thu nhập cá nhân.
Có các TK 111, 112,…: Số tiền thuế đã nộp.
4. Các trường hợp hạch toán thuế TNCN sau quyết toán
Trường hợp nộp thiếu số thuế TNCN:
Doanh nghiệp nộp thêm thuế TNCN sau khi quyết toán thuế:
Khấu trừ lấy thêm tiền từ các cá nhân nộp thiếu, hạch toán:
Nợ TK 111, 112, 334, 138, …
Có TK 3335 (Tổng số thuế TNCN còn phải nộp NSNN)
Nộp nốt số tiền còn thiếu về NSNN, hạch toán:
Nợ TK 3335 – Thuế TNCN
Có TK 111, 112,… (Số tiền đã nộp)
Trường hợp nộp thừa số thuế TNCN: Đối với số thuế TNCN nộp thừa chúng ta có 2 cách xử lý là: bù trừ vào kỳ sau hoặc làm thủ tục hoàn thuế.
Nếu để bù trừ vào kỳ sau, hạch toán:
Nợ TK 3335 (Tổng số thuế TNCN đã nộp thừa)
Có TK 138 (Chi tiết cho từng người thừa)
Nếu làm thủ tục hoàn thuế, hạch toán:
Nợ TK 3335 (Tổng số thuế TNCN đã nộp thừa)
Có TK 338 (Chi tiết cho từng người thừa)
Khi nhận được tiền hoàn từ cơ quan thuế, hạch toán:
Nợ TK 112 (Số tiền được hoàn)
Có TK 3335
Khi trả lại số tiền hoàn thuế cho các cá nhân nộp thừa, hạch toán:
Nợ TK 338
Có TK 111,112
5. Không tính vào thu nhập chịu thuế thu nhập cá nhân đối với các khoản nào?
Theo quy định tại điểm g khoản 2 Điều 2 Thông tư 111/2013/TT-BTC, được bổ sung bởi khoản 5 Điều 11 Thông tư 92/2015/TT-BTC, một số khoản thu nhập không bị tính vào thu nhập chịu thuế thu nhập cá nhân (TNCN), bao gồm:
- Hỗ trợ khám chữa bệnh hiểm nghèo: Khoản tiền mà người sử dụng lao động hỗ trợ cho người lao động hoặc thân nhân của họ để điều trị bệnh hiểm nghèo.
- Hỗ trợ phương tiện đi lại: Các khoản trợ cấp theo quy định về sử dụng phương tiện đi lại trong các cơ quan Nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập, tổ chức Đảng và đoàn thể.
- Nhà ở công vụ: Khoản tiền nhận được từ chế độ nhà ở công vụ theo quy định của pháp luật.
- Các khoản thu nhập ngoài lương: Tiền nhận được do tham gia thẩm định, đánh giá các văn bản pháp luật, nghị quyết, báo cáo chính trị; thực hiện nhiệm vụ giám sát, kiểm tra; tiếp công dân, tiếp xúc cử tri; hỗ trợ trang phục và các công tác phục vụ trực tiếp hoạt động của Quốc hội, Đảng, Đoàn đại biểu Quốc hội, các cơ quan của Đảng và chính quyền địa phương.
- Tiền ăn giữa ca, ăn trưa: Các khoản hỗ trợ mà doanh nghiệp chi trả dưới hình thức tổ chức bữa ăn tập thể, cung cấp suất ăn hoặc cấp phiếu ăn cho người lao động.
- Chi phí vé máy bay khứ hồi: Khoản tiền người sử dụng lao động thanh toán cho lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam hoặc lao động Việt Nam làm việc ở nước ngoài về phép mỗi năm một lần.
- Học phí cho con người lao động: Các khoản tiền học phí do người sử dụng lao động chi trả cho con của người lao động nước ngoài tại Việt Nam hoặc con của lao động Việt Nam ở nước ngoài theo cấp học từ mầm non đến trung học phổ thông.
- Khoản thu nhập từ tổ chức tài trợ: Nếu cá nhân nhận tài trợ là thành viên của Hội hoặc tổ chức, và khoản tài trợ đó được lấy từ nguồn ngân sách Nhà nước hoặc tuân thủ quy định của Nhà nước, phục vụ các hoạt động sáng tác văn học, nghệ thuật, nghiên cứu khoa học hay thực hiện nhiệm vụ chính trị theo điều lệ tổ chức.
- Chi phí điều động, luân chuyển lao động: Khoản thanh toán cho việc điều động nhân sự nước ngoài đến làm việc tại Việt Nam theo hợp đồng lao động, phù hợp với lịch làm việc quốc tế của một số ngành đặc thù như dầu khí, khai khoáng.
- Chi phí hiếu, hỉ: Các khoản tiền hỗ trợ do tổ chức hoặc cá nhân chi trả cho người lao động để lo việc hiếu hỉ của bản thân và gia đình, phù hợp với quy định chung và không tính vào thu nhập chịu thuế thu nhập doanh nghiệp.
Những khoản thu nhập này nhằm hỗ trợ người lao động trong các nhu cầu thiết yếu và không bị tính vào thu nhập chịu thuế theo quy định hiện hành.
Tạm kết:
Hạch toán thuế thu nhập cá nhân theo Thông tư 200 là một nghiệp vụ quan trọng, đòi hỏi sự cẩn trọng và chính xác. Khi thực hiện đúng, doanh nghiệp không chỉ đảm bảo tuân thủ quy định pháp luật mà còn tối ưu hóa công tác kế toán thuế. Do đó, mỗi kế toán viên cần nắm vững quy trình để tránh những sai sót không đáng có. Hy vọng những thông tin mà chúng tôi cung cấp qua bài viết sẽ đem lại nhiều giá trị hữu ích cho bạn đọc.
