Chi phí cơ hội là gì? Ý nghĩa, cách xác định và ví dụ thực tế

Dù không thể hiện trong các báo cáo tài chính nhưng chi phí cơ hội là loại chi phí quan trọng để xác định cái giá phải trả khi bỏ qua các lựa chọn khác. Ta nên đầu tư vào bất động sản hay gửi tiết kiệm ngân hàng?

Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết về chi phí cơ hội để bạn hiểu và áp dụng được trong thực tế!

1. Chi phí cơ hội là gì?

Chi phí cơ hội (tiếng anh: Opportunity Cost) đề cập đến giá trị của lợi ích bỏ lỡ khi lựa chọn một phương án thay vì phương án khác. Chi phí cơ hội thường được sử dụng trong việc ra quyết định kinh doanh, đầu tư hay các lựa chọn trong cuộc sống.

Hiểu đơn giản, chi phí cơ hội như sau:

• Chi phí cơ hội không phải là chi phí vật lý hay tài chính cụ thể cần chi trả ngay lập tức.
• Chi phí cơ hội chỉ thể hiện sự mất mát của giá trị mà bạn có thể nhận được nếu lựa chọn phương án khác.

Vai trò của chi phí cơ hội trong quyết định:

Chi phí cơ hội giúp bạn đánh giá và so sánh các lựa chọn. Mỗi quyết định đều có cái giá phải trả, dù là thời gian, tài chính hay cơ hội kiếm lời. Vì vậy, hiểu rõ chi phí cơ hội giúp bạn đưa ra lựa chọn tối ưu nhất.

2. Đặc điểm của chi phí cơ hội

Chi phí cơ hội có các đặc điểm quan trọng cần nắm rõ:

• Không phải là chi phí kế toán: Chi phí cơ hội là chi phí ẩn và không thể hiện trong báo cáo tài chính như các chi phí thông thường (chi phí nhân công, nguyên vật liệu,…)
• Mang chính chủ quan: Chi phí cơ hội có thể khác nhau tùy vào bối cảnh và quan điểm của từng cá nhân hoặc doanh nghiệp.

3. Phân biệt chi phí cơ hội và chi phí thực tế

Cần phải phân biệt rõ chi phí cơ hội và chi phí thực tế để nhìn nhận rõ ràng hơn về chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp. Khi tập trung vào chi phí thực tế, công ty dễ dàng quản lý chi tiêu. Nhưng nếu bỏ qua chi phí cơ hội, bạn có thể bỏ lỡ những cơ hội lớn hơn.

4. Cách xác định chi phí cơ hội

Chi phí cơ hội được tính bằng khoảng chênh lệch giữa lợi ích của phương án tốt nhất với lợi ích phương án đã chọn.

Công thức tính như sau:

Chi phí cơ hội phương án A = Lợi ích phương án tốt nhất bị bỏ qua – Lợi ích phương án A

 Để tính chi phí cơ hội trong việc ra quyết định đầu tư, ta thực hiện theo các bước sau:

• Bước 1: Xác định tất cả các phương án.
• Bước 2: Ước tính lợi ích của mỗi phương án.
• Bước 3: Lựa chọn phương án tối ưu.
• Bước 4: Tính toán chi phí cơ hội bằng cách so sánh lợi ích bị bỏ lỡ từ các phương án không chọn.

5. Ví dụ thực tế về chi phí cơ hội

Cách sử dụng chi phí cơ hội thường gặp nhất là khi lựa chọn trong đầu tư. Giả sử một nhà đầu tư cá nhân có 1 tỷ đồng và đang phân vân giữa các lựa chọn sau:

• Lựa chọn 1: Đầu tư vào cổ phiếu của một công ty công nghệ với tỷ suất sinh lời kỳ vọng 12%/năm.
• Lựa chọn 2: Mua bất động sản cho thuê với tỷ suất sinh lời 7%/năm.
• Lựa chọn 3: Gửi tiết kiệm ngân hàng với tỷ suất sinh lời 4.8%/năm.
• Lựa chọn 4: Góp vốn mở cửa hàng kinh doanh với tỷ suất sinh lời ước tính 15%/năm.

Theo công thức tính chi phí cơ hội ta có như sau:

Như các bạn thấy rằng nếu dựa vào chi phí cơ hội để lựa chọn thì lựa chọn 4 chắc chắn là lựa chọn tốt nhất. Tuy nhiên nếu xét vào thực tế thì rõ ràng ta thấy rằng lựa chọn số 4 lại chứa nhiều rủi ro nhất. Đây cũng là một trong những nhược điểm của chi phí cơ hội.

6. Nhược điểm của chi phí cơ hội

Chi phí cơ hội quan trọng để đưa ra lựa chọn và quyết định nhưng ta phải nắm rõ được những điểm hạn chế của nó:

• Chi phí cơ hội khó đo lường chính xác vì nó là khái niệm trừu tượng.
• Chi phí cơ hội phụ thuộc vào đánh giá chủ quan.
• Chi phí cơ hội không tính đến rủi ro trong các lựa chọn.
• Căn cứ vào chi phí cơ hội có thể khiến khó ra quyết định vì phân vân.
• Chi phí cơ hội bỏ qua các yếu tố lợi ích phi tài chính, cảm xúc.

Kết luận:

Như vậy, qua bài viết này bạn hãy nắm được chi phí cơ hội là gì? Đặc điểm quan trọng nhất của chi phí cơ hội là nó không được ghi nhận trong báo cáo tài chính. Nó chỉ có giá trị để làm căn cứ hỗ trợ việc ra quyết định lựa chọn giữa nhiều phương án khác nhau.

Cảm ơn các bạn đã theo dõi bài viết!