Chi phí biến đổi là gì? Cách tính chi tiết đi kèm ví dụ hướng dẫn

Chi phí biến đổi không cố định mà thay đổi theo sản lượng sản phẩm hoặc dịch vụ và ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận của doanh nghiệp. Vậy chi phí biến đổi là gì? Nó bao gồm những gì, cách xác định và tính toán như thế nào?

1. Chi phí biến đổi là gì?

Chi phí biến đổi là chi phí bao gồm tất cả số tiền phải chi trả thay bị thay đổi trực tiếp khi sản lượng sản phẩm thay đổi. Nói cách khác, chi phí biến đổi tỷ lệ thuận với số lượng sản phẩm hoặc dịch vụ được sản xuất hoặc bán ra.

Chi phí biến đổi trái ngược với chi phí cố định (là chi phí không thay đổi khi sản lượng thay đổi).

2. Chi phí biến đổi gồm các chi phí gì?

Trong doanh nghiệp, chi phí biến đổi bao gồm các loại chi phí sau:

• Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp: Chi phí này bao gồm tất cả các nguyên liệu được sử dụng trực tiếp trong quá trình sản xuất hàng hóa.
• Chi phí lao động trực tiếp: Tiền lương của công nhân hoặc nhân viên trực tiếp tham gia vào quá trình sản xuất hoặc cung cấp dịch vụ.
• Chi phí phụ thuộc vào mức độ sản xuất: Bao gồm một số chi phí không trực tiếp liên quan đến nguyên vật liệu hay lao động nhưng vẫn thay đổi theo mức độ sản xuất hoặc dịch vụ cung cấp như tiền điện, tiền vận chuyển,…
• Chi phí marketing và quảng cáo: Trong vài trường hợp chi phí marketing, đặc biệt là chi phí quảng cáo PPC có thể coi là chi phí biến đổi.
• Chi phí bảo trì, sửa chữa: Trong các ngành sản xuất, chi phí bảo trì máy móc và thiết bị có thể thay đổi theo mức độ hoạt động của chúng.

3. Công thức tính chi phí biến đổi

Để xác định và tính toán chi phí biến đổi, ta tiến hành theo các bước sau:

• Xác định các chi phí thay đổi theo sản lượng hoặc doanh thu.
• Phân bổ các chi phí biến đổi như điện năng, vận chuyển, lao động cho từng sản phẩm.
• Tính toán chi phí biến đổi cho một đơn vị sản phẩm hoặc dịch vụ.
• Tổng tổng chi phí biến đổi.

Công thức tính chi phí biến đổi như sau:

Chi phí biến đổi = Chi phí đơn vị biến đổi trên mỗi đơn vị sản phẩm/dịch vụ x Số lượng sản phẩm/dịch vụ

Ví dụ minh họa chi tiết:

Giả sử công ty A sản xuất áo thun theo đơn hàng. Có các loại chi phí như sau:

Bước 1: Xác định các yếu tố chi phí biến đổi

Công ty A có các chi phí biến đổi sau:

Chi phí nguyên vật liệu (vải, chỉ, nút áo): Công ty cần 2 mét vải để làm một chiếc áo thun. Giá vải là 50.000 VNĐ/mét nên chi phí vải cho mỗi chiếc áo là:

Chi phí vải = 2 mét x 50.000 VNĐ/mét = 100.000 VNĐ

Chi phí lao động trực tiếp: Công ty trả lương cho công nhân theo số lượng sản phẩm sản xuất. Mỗi công nhân được trả 20.000 đồng cho mỗi chiếc áo thun sản xuất. Vì vậy, chi phí lao động trực tiếp cho mỗi chiếc áo là:

Chi phí lao động = 20.000 VNĐ/chiếc

Chi phí điện năng: Công ty sử dụng máy móc trong quá trình sản xuất, và chi phí điện năng cũng thay đổi theo số lượng sản phẩm. Mỗi chiếc áo tiêu tốn khoảng 5.000 đồng điện năng. Vì vậy, chi phí điện năng cho mỗi chiếc áo là:

Chi phí điện = 5.000 VNĐ/chiếc

Bước 2: Tính tổng chi phí biến đổi cho mỗi chiếc áo

Để tính tổng chi phí biến đổi cho mỗi chiếc áo thun, chúng ta cộng tất cả các chi phí biến đổi trên:

Tổng chi phí biến đổi mỗi chiếc áo = Chi phí vải + Chi phí lao động + Chi phí điện = 100.000 VNĐ + 20.000 VNĐ + 5.000 VNĐ = 125.000 VNĐ

Vậy, chi phí biến đổi cho mỗi chiếc áo thun là 125.000 đồng.

Bước 3: Tính tổng chi phí biến đổi khi sản xuất 1.000 chiếc áo

Giả sử công ty sản xuất 1.000 chiếc áo trong một đợt. Tổng chi phí biến đổi sẽ là:

Tổng chi phí biến đổi = Chi phí biến đổi 1 chiếc áo x Số lượng sản phẩm = 125.000 VNĐ x 1000 = 125.000.000 VNĐ

4. Vai trò của chi phí biến đổi

(1) Chi phí biến đổi ảnh hưởng đến lợi nhuận

Chi phí biến đổi tỷ lệ thuận với sản lượng sản xuất sản phẩm/dịch vụ. Do đó, khi sản lượng tăng chi phí biến đổi cũng sẽ tăng theo, doanh nghiệp cần phải kiểm soát tốt lượng chi phí này để đảm bảo lợi nhuận thu về.

(2) Chi phí biến đổi tác động đến định giá sản phẩm

Việc xác định được chi phí biến đổi cho mỗi đơn vị sản phẩm, doanh nghiệp có thể tính được giá thành của mỗi sản phẩm. Từ đó, xác định được mức giá bán sản phẩm hợp lý để đảm bảo 2 mục tiêu:

• Đảm bảo có đủ lợi nhuận.
• Không bị đánh mất lợi thế cạnh tranh nhờ giá trên thị trường.

(3) Chi phí biến đổi hỗ trợ xác định điểm hòa vốn

Với quản trị, việc xác định điểm hòa vốn là cực kỳ quan trọng để giúp doanh nghiệp biết được mình phải bán bao nhiêu sản phẩm, dịch vụ để có thể bắt đầu có lãi.

Công thức tính điểm hòa vốn như sau:

Điểm hòa vốn (số đơn vị) = Chi phí cố định / (Giá bán đơn vị – Chi phí biến đổi đơn vị)

(4) Chi phí biến đổi góp phần dự báo và lập kế hoạch tài chính

Xác định được chi phí biến đổi, cũng giúp doanh nghiệp xác định được các chi phí cần có để hoạt động và sản xuất. Từ đó, có thể xây dựng và dự báo được mức tài chính cần thiết.

(5) Xác định chi phí biến đổi giúp tối ưu quy trình sản xuất

Khi biết được các yếu tố ảnh hưởng đến chi phí biến đổi, doanh nghiệp có thể tìm được cách để tối ưu và giảm thiểu chi phí này xuống. Từ đó, gia tăng được lợi nhuận.

Lời kết:

Chi phí biến đổi là loại chi phí quan trọng trong quản lý tài chính doanh nghiệp. Nó ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận, mà còn hỗ trợ trong các quyết định về giá bán, điểm hòa vốn, và chiến lược tài chính dài hạn. Doanh nghiệp cần phải xác định, đo lường và kiểm soát tốt chi phí biến đổi để tối ưu quy trình sản xuất, đưa ra quyết định kinh doanh.