Hiện nay, nhiều doanh nghiệp đang sử dụng hình thức hai sổ kế toán, phần lớn với mục đích “giảm nghĩa vụ đóng thuế”. Câu hỏi đặt ra, liệu doanh nghiệp đang đi theo hướng này có lợi hay có hại, có nên hay không? Bài viết dưới đây sẽ trả lời cho bạn. Với những doanh nghiệp chưa áp dụng nhưng có ý định áp dụng hình thức này thì nên tham khảo thật kĩ bài viết nhé!
1. Hai sổ kế toán là gì?
Hai sổ kế toán là hành động của doanh nghiệp thiết lập hai hệ thống sổ kế toán nhằm mục đích “giảm nghĩa vụ đóng thuế”.
Trường hợp thứ nhất, doanh nghiệp dùng hai sổ để kê khai doanh thu thấp hơn thực tế. Hiện nay ở Việt Nam, phần lớn các giao dịch vẫn được dùng tiền mặt nên cơ quan thuế khó kiểm soát các giao dịch của doanh nghiệp. Bởi nhiều khi khách hàng không cần hóa đơn GTGT nên doanh nghiệp có thể “cân đối” doanh số thấp hơn thực tế miễn sao đừng quá chênh lệch dẫn đến việc cơ quan thuế nghi ngờ.
Trường hợp thứ hai, doanh nghiệp kê khai chi phí cao hơn thực tế, bao gồm cả trường hợp đi mua hóa đơn bất hợp pháp.
Nhìn chung, khi áp dụng hình thức kế toán này, doanh nghiệp đều nhận được những cái lợi trước mắt, giảm nghĩa vụ đóng thuế. Xong về lâu dài, cũng khó để nhận định rằng sẽ không xảy ra bất cứ bất cập nào ảnh hưởng đến doanh nghiệp. Vì vậy, hãy cân nhắc kỹ trước khi đưa ra quyết định.
2. Lợi bất cập hại khi sử dụng hai sổ kế toán
Chắc chắn rằng, phải có lợi ích thì doanh nghiệp mới lựa chọn hình thức kế toán này. Giảm được thu nhập chịu thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) cũng như giảm số thuế GTGT phải nộp là điều doanh nghiệp mong muốn khi thực hiện biện pháp ghi sổ này.Quan trọng là đây có thực sự là biện pháp đem lại lợi ích lâu dài cho doanh nghiệp? Phân tích mặt tác hại để có câu trả lời rõ hơn.
– Chung quy, dù với mục đích nào đi chăng nữa thì đây vẫn bị coi là hành vi trái phạm luật về kế toán (Luật Kế toán nghiêm cấm việc lập hai hệ thống sổ sách kế toán) và thuế (hành vi kê khai sai số thuế phải nộp), nghiêm trọng hơn thì hành vi này có thể bị điều chỉnh bởi Bộ luật Hình sự.
+ Trong thời gian ngắn thì có thể cơ quan thuế chưa kịp phát hiện ra nhưng về lâu dài, doanh nghiệp có thể đối mặt với nhiều rủi ro, bị truy tố hình sự và bị phạt rất nặng về hành vi này. Doanh nghiệp cần chú ý rằng, thời hiệu truy thu thuế theo quy định hiện hành kéo dài đến mười năm, do đó rủi ro sẽ tồn tại rất lâu.
– Mặt bất cập thứ hai là khi sử dụng hai sổ, doanh nghiệp sẽ mất nhiều thời gian hơn để “gia giảm” doanh thu/chi phí so với sổ sách kế toán thực tế. Về lâu dài, sự chồng chéo giữa hai khổ khiến công việc kế toán trở nên khó khăn hơn, không phản ánh đúng tình hình kinh doanh của doanh nghiệp, dẫn đến khó đưa ra những kế hoạch kinh doanh đúng đắn.
+ Bên cạnh đó, có doanh nghiệp còn sử dụng thêm sổ thứ ba trên cơ sở dòng tiền để báo cáo cho sếp về tình hình của doanh nghiệp. Khi đối chiếu với tình hình thực tế của doanh nghiệp thì cũng không có sổ nào phản ánh đúng. Doanh nghiệp nên cân cân nhắc và sử dụng đúng yêu cầu về hệ thống sổ sách theo luật kế toán và thuế. Khoản “tiết kiệm” được khi dùng hai sổ chưa chắc đủ để bù đắp vào khoản rủi ro nếu doanh nghiệp bị cơ quan thuế phát hiện vi phạm.
– Tác hại thứ ba mà doanh nghiệp có thể hứng chịu đó là có thể mất đi nhiều vốn từ nhà đầu tư (đặc biệt là các nhà đầu tư nước ngoài luôn có yêu cầu soát xét thuế cẩn thận), cũng như tiến tới niêm yết trên thị trường chứng khoán (do số liệu theo hệ thống sổ sách chính thức không đáp ứng được các chỉ tiêu tài chính).
+ Hiện nay đã có nhiều giao dịch mua bán sáp nhập (M&A) thất bại vì bên mua xác định được các rủi ro về thuế quá lớn tại doanh nghiệp mục tiêu, đồng thời không có một cơ chế hiệu quả hạn chế rủi ro cho bên mua sau khi tiếp quản doanh nghiệp.
3. Doanh nghiệp có nên dùng hai sổ kế toán?
Suy cho dùng, sử dụng hai sổ kế toán là một hành vi gian lận, trốn thuế, vi phạm quy định về luật kế toán và thuế. Các văn bản luật về kế toán doanh nghiệp đều có các chế tài xử phạt rất nặng đối hành vi này.
Không khuyến khích doanh nghiệp sử dụng hai sổ kế toán bởi những bất lợi lâu dài doanh nghiệp khó có thể kiểm soát và bù đắp được. Nói tóm lại, doanh nghiệp nên cân nhắc chỉ sử dụng một hệ thống sổ kế toán theo quy định của pháp luật, phản ánh đúng tình hình thực tế của doanh nghiệp, thực hiện đúng nghĩa vụ thuế với nhà nước. Chúc bạn thành công!
Xem thêm:
4 nguyên tắc “vàng” quản lý chi phí hiệu quả trong doanh nghiệp
